Pelgrimeren, wat is dat eigenlijk?

21 augustus 2018 - Castiglione d'Orcia, Italië

Mijn eerste pelgrimstocht maakte ik in mijn eentje in 2007, van Zuid-Frankrijk naar Santiago de Compostella. Er was iets gebeurd in mijn leven, waardoor ik bewust tijd nam om al lopend na te denken. Tot mijn verrassing was die tocht ook een spirituele ervaring, door bezoek aan kerken onderweg, en natuurlijk ook de pelgrimsmis in de kathedraal van Santiago samen met een groepje jongere Italianen die de tocht vanuit religieuze motieven liepen. Een jaar later waren Johanna en ik een stel, en liepen we het Franciscuspad, van Florence, via Assisi naar Rome. We leerden onderweg veel over Franciscus, ontdekten het Zonnelied, dat een jaar later, in de Italiaanse versie van de zanger Angelo Branduardi,een plaats kreeg in onze huwelijksdienst in, alweer een pelgrimskapel, het kapelletje van St. Joseph in Smakt bij Venray, waarheen bedevaarten plaatsvinden om te bidden voor een gelukkig gezinsleven. Wij hadden dit kapelletje ontdekt op het Pieterpad, dat we ook in 2008 liepen. En dan nu de derde grote pelgrimstocht, om ons beider pensionering te vieren, van Canterbury naar Rome.

Maar wat onderscheidt een pelgrimstocht nu van andere langeafstandtochten, waarvan we er vele hebben gelopen, bijvoorbeeld de GR5 van Hoek van Holland naar Nice, wat ons betreft tot aan het Meer van Geneve? Eigenlijk niet zo heel veel. Op een wandeling lopen we vrijwel elke kerk binnen die open is. Uit belangstelling voor het moois dat er te zien is, maar ook omdat je een beeld krijgt van wat de mensen rondom die kerk belangrijk vinden. En soms wordt je onverwachts getroffen door een beeld, een gedicht, of een inspirerende gedachte die bij je opkomt. Dat is heel verschillend. Om zo te zeggen: Johanna en ik deden tijdens het Pieterpad in het Josephkapelletje van Smakt meer inspiratie op dan enkele dagen geleden in de Duomo van Siena! Soms blijk je tijdens een wandeling ineens te pelgrimeren in de zin van spiritueel bezig te zijn. Een ander voorbeeld zijn de Shinto en Boeddha tempels waar ik kwam tijdens mijn wandelreis door Azie in 2016 (Zuid-Korea, Japan, Taiwan en Indonesie). Ik zag daar hoe mensen met overgave hun eigen God aanbaden, en kreeg het inzicht bevestigd dat er een God is die van alle mensen houdt, en dat er voor iedere cultuur eigen vormen zijn om die Liefde te beleven, zonder dat de ene godsdienst de andere hoeft uit te sluiten. Die gedachte heeft mij inspiratie gegeven om met minder reserves dan daarvoor mij ‘onder te dompelen’ in de tocht Canterbury - Rome als bedevaart, inclusief de in Canterbury ontvangen pelgrimszegen, later herhaald in een mis bij de Franciskanen vlakbij Besancon. Niets moet, alles mag, protestants, katholiek, of formeel niet-gelovig-en-toch-geinspireerd (= door de Geest geraakt). Bij het pelgrimeren hoort dat je leert dat er tijdens een tocht dingen gebeuren die je aanvaardt (soms moeten dingen zo zijn). Van het niet kunnen vinden van logies tot een onverwacht overlijden in de vriendenkring waarbij je niet in de buurt kunt zijn. Je leert dingen in vertrouwen los te laten, waar je je misschien wel druk over had gemaakt als je thuis was. Inspirerende ideeen opdoen? Jazeker, maar dan niet over kleine zaken (die heb je immers achter je gelaten en losgelaten tot je thuiskomst), en wel over grotere abstracte dingen. Welke dat zijn weet je soms pas maanden na je terugkeer. Diepzinnige gesprekken? Niet zo veel, maar wel soms mooie ontmoetingen. Zo kom je ineens iemand tegen die blijkt hetzelfde als jij tegen het leven en tegen geloven aan te kijken als jij, en daar zijn dan weinig woorden voor nodig.

Pelgrimeren, zei Tarryn, onze Australische metgezel in de eerste maand na Canterbury, is gewoon een full time job. Van alles regelen voor je persoonlijke verzorging, je lichaam tijd geven voor herstel, omgaan met pijntjes en blessures en de angsten dat ze ervoor gaan zorgen dat je niet verder kunt. In ons geval betekent dat ook de zorg voor en om elkaar. En wat te denken van de vermoeidheid en de slijtage. Er is voor hoogverheven gedachten geen ruimte als je over de Alpen moet, zwemmend in het zweet door de Povlakte, of ploeterend de Apennijnen door. Plat en grof Katteks, de taal van mijn jeugd, ontsnapt dan soms aan de omheining van mijn tanden, voor Johanna niet altijd leuk om te horen. Of andersom de equivalent ervan, Noord-Limburgs. En dan, niet te vergeten, de effecten op je lijf en ziel van het vele dagen achtereen lange afstanden wandelen. De endorfine zorgt, zeggen ze, voor een geluksgevoel, maar niet alleen voor hoge toppen, maar ook voor diepe dalen. Je slaapt anders, je dromen zijn dieper. Trauma’s die verwerkt leken te zijn komen terug in je dromen tijdens lange afstand wandelingen, zoals in mijn geval jaren achtereen tijdens wandelvakanties de dromen over mijn gedwongen baanverlies in 2009. Maar uit ervaring kan ik zeggen: het werkt helend!

Nee, pelgrimeren is eigenlijk het gewone leven in een notedop. Je laat de dagelijkse dingen los en stapt in een capsule. Je beseft je kwetsbaarheid en je afhankelijkheid van je eigen lijf. In mijn geval brengt me dat dichter bij mijn God. Ik zeg ‘mijn’ omdat dat door iedereen, inclusief Johanna, weer anders beleefd wordt. In die capsule kom je meer dan in het gewone leven in contact met de Schepping, en het genot ervan is intenser. Groot is mijn dankbaarheid en die van Johanna, dat we dit, lopend van Engeland tot ver in Italie mogen doen. Dat we de gezondheid hebben om dit te kunnen, in het besef dat morgen alles anders kan zijn. En dat we dit vooral samen met elkaar kunnen en mogen beleven.

De afgelopen drie dagen zijn we vanuit Siena, via Ponte d’Arbia en San Querico d’Orcia gelopen naar een Agriturismo bij het gehucht Gallina even voorbij Castiglione d’Orcia. Morgen de laatste etappe die we nog in Toscane lopen. De afgelopen dagen liepen  we op mooie wegen en paden, geen enkele drukke verkeersweg, te genieten van het mooie landschap, dat wat bruin kleurt door de geploegde akkers, soms onderbroken door frisgroene wijngaarden. Dan is er ook ruimte voor iets als mediteren. We liepen, voor de kenners, kort langs de Montalcino en niet ver van Montepulciano. De Chianti-streek hebben we sinds Siena achter ons gelaten. Gisteren en eergisteren hebben we te maken gehad met onweersbuien, vlak voordat we aankwamen in de overnachtingsplaatsen. Gisteren liepen we boven op een heuvel, en links en rechts zagen we bliksemschichten loodrecht naar beneden gaan, steeds kort daarop gevolgd door harde klappen. Dan besef je je kleinheid. Toen was daar opeens 50 meter van ons pad een openstaande boerenschuur. Samen met twee paarden, een koe en twee verbaasde jonge poesjes, hebben we geschuild voor het onweer. Een spirituele ervaring? Voor de een wel, voor de ander niet. 

Voor diegenen die zich afvragen of wij met het spiritueel pelgrimeren ook een ascetisch bestaan zijn gaan hebben, wij genieten als het om de wijnen gaat ook volop van het goede van de aarde. Zo bewezen wij in San Quirico bij de lokale Ad Quist (boek, drank en hapje) uitgebreid eer aan de Brunello di Montalcino! Daar kon zelfs de smaak van Chianti niet tegen op! Hoewel, de eerlijkheid gebiedt te zeggen, dat bij mij het vochttekort elke dag dermate groot is, dat ik het zonde (daar heb je het weer) vindt om dit te bestrijden met flessen wijn. Ze hebben hier soms ook lekkere Belgische bieren...

Foto’s

6 Reacties

  1. Theo Tromp:
    22 augustus 2018
    Het is steeds weer leuk jouw bezinningen te lezen. Reageer niet vaak maar lees ze wel. Tijdens deze weer reis vol activiteiten nu in Noorwegen. Terwijl ook weer de komende reizen worden voorbereid.

    Herken jouw gedachte van mijn pelgrimstocht in 2011

    Nog veel wandelgenot en ook genieten van de laatste weken.

    Succes beiden.
  2. Bert Kandel:
    22 augustus 2018
    Arie, hartelijk dank!Wij voelen ons op onze wenken bediend na de vragen die we in onze vorige reactie stelden over eventueel opgedane inzichten ,het al dan niet ascetische bestaan en eventuele vineuze geneugten.
    De bogen en poorten van Rome openen zich in de verte voor een glorieuze ontvangst. Heil aan de pelgrims! Met het motto van mijn rdamse loopclub : curamus!
  3. Dick:
    22 augustus 2018
    Wat n mooi verhaal en daarmee kun he de opmerkingen van die duirrsersook achter je/jullie laten. Het gaat om jullie belevenis, ieder voor zich, om te ervaren hoe mooi de schepping is in elkaars nabijheid.
  4. Sophie Bloemert:
    22 augustus 2018
    Dank je wel voor de uitgebreide en persoonlijke manier waarop je op (onder andere) mijn vraag hebt willen ingaan. Mooi verhaal, geeft ook thuisblijvers te denken. Morgen, 23 augustus is er in Amsterdam, voorafgaande aan de viering van 70 jaar Wereldraad van Kerken, een ''pelgrimage for justice and peace'' door de binnenstad van Amsterdam, langs kenmerkende plaatsen. Anders dan jullie lange tocht, maar toch een pelgrimage. Ik zal (extra) aan jullie denken. Hartelijke groeten.
  5. Marieke:
    22 augustus 2018
    Mooi verhaal 😊
  6. Wim Jacobs:
    22 augustus 2018
    Arie waarom ben je geen dominee geworden ?