Verhalen over wijn

Na het plaatsen van een blog zijn Johanna en ik altijd weer benieuwd welke reacties er zullen komen. Ze vormen voor ons steeds een aanmoediging voor de volgende dagen van onze tocht. We zijn dan ook heel blij met commentaar, vooral ook met kritische vragen. Soms levert dat stof op voor een volgende blog, in relatie met wat we onder het wandelen meemaken.

Een van de trouwste reageerders is zwager Wim Jacobs. Soms maken Johanna en ik een wedje wat hij er nu weer van zal vinden. Als ik weer eens een heftig verhaal plaats, gokken we altijd goed dat hij komt met het aanbod om te komen matten. Dat hij zou reageren op mijn vermelding van de lokale wijn van het stadje Montefiascone, waar we eergisteren waren, hadden we van hem als vinoloog ook wel verwacht. De legende van de wijn Est! Est!! Est!!! die hij in zijn reactie vermeldt, is dan ook zeer fraai, net als de smaak van deze wijn. Omdat niet iedere volger terug zal bladeren naar de reacties op voorgaande blogs, vermeld ik hier het verhaal in andere woorden (ontleend aan het routeboek van Ben Teunissen).

In het jaar 1111 reisde de Duitse bisschop Fugger met een groot gezelschap naar Rome om daar de kroning bij te wonen van Hendrik V tot keizer van het Heilige Roomse Rijk. Fugger stuurde zijn knecht Martin vooruit om een geschikte herberg te vinden. Hij sprak met Martin af, dat hij als hij er een had gevonden, op de deur “Est!” (‘Hier is het!’) zou schrijven. Schonk de herberg ook nog goede wijn, dan zou hij “Est! Est!” op de deur schrijven. Even voor het stadje Montefiascone zag de bisschop evenwel een herberg waar op de deur stond geschreven: “Est!  Est!! Est!!!”. Hoewel dit niet afgesproken was, begreep Fugger dat hier een zeer goede herberg was, waar bovendien uitzonderlijk goede wijn werd geschonken. Johanna en ik kunnen bevestigen dat deze witte wijn heel erg lekker is, fris, bloemig en fruitig. We hebben twee avonden achter elkaar, in Montefiascone en in Viterbo, een fles ervan soldaat gemaakt, ook al aten we er de eerste keer slechts een pizza bij en de tweede keer een vleesgerecht (we vernemen van Wim dat hier schelp- en schaaldieren bij horen eigenlijk). Dat we van deze heerlijke wijn maar liefst twee flessen hebben gedronken, duidt op een risico dat ook al in 1111 aanwezig was: bisschop Fugger is nooit in Rome aangekomen! Hij heeft zich letterlijk doodgedronken, is drie jaar later in Montefiascone overleden en begraven, en heeft al zijn bezittingen aan de stad Montefiascone nagelaten. Op zijn graf heeft zijn knecht laten zetten (vertaald): “Est Est Est, na een overdaad aan Est is mijn meester Fugger hier gestorven.”

Vanmorgen hebben we wederom uitgeslapen tot zeven uur, en na een heerlijk ontbijt en een bezoek aan de groenteboer en de kruidenier in Viterbo, zijn we rond half tien op weg gegaan voor de lichte wandeling van 19 kilometer naar Vitralla. Even buiten de stad kwamen we een jonge pelgrim tegen, een Italiaan, twintiger en goed Engels sprekend. Rafael heet hij. We liepen een paar uur met elkaar op en hadden een leuk gesprek over van alles en nog wat. Hij pelgrimeert vanaf Siena naar Rome, dat kan voor hem net in zijn vakantie. Hij is afgestudeerd psycholoog, woont, werkt en studeert (psychoanalyse) in Milaan, maar is opgegroeid in Palermo op Sicilie. Het gesprek kwam op de wijn van Montefiascone, en Rafael vroeg of ik de legende erover kende. Ook toevallig!

Rafael vertelde me nog een ander leuk verhaal over een beroemde wijn, de Chianti Classico. Deze wijn wordt verbouwd in Toscane in het gebied tussen Florence en Siena. In economisch opzicht was deze streek hierdoor al vele eeuwen terug erg belangrijk, en dus een twistappel tussen de stadsstaten Siena en Florence. Telkens voerden ze oorlogen en gingen dorpen in het tussengebied over van de ene naar de andere heerser. Om een eind te maken aan deze strijd kwamen de machthebbers van beide steden tot een bijzondere afspraak. Op een bepaalde datum zou ‘s morgens bij het eerste kraaien van de haan uit beide steden een ruiter vertrekken. Waar deze ruiters elkaar zouden ontmoeten, zou voor altijd de grens liggen tussen de gebieden van Siena en Florence. Beslissend bleek niet het snelste paard, maar de haan. De Sienezen wachtten keurig tot de witte haan die zij hadden, ging kraaien. Maar de Florentijnen verzonnen een list. Zij kozen een zwarte haan, sloten die op in een donker hok waar het verschil tussen dag en nacht niet zichtbaar was, en gaven het beest dagenlang niet te eten. Midden in de nacht lieten de Florentijnen de zwarte haan vrij, en meteen zette die het op een kraaien. Onmiddellijk vertrok de ruiter richting Siena. In Siena kraaide de witte haan pas bij het ochtendgloren. Toen de ruiter uit Siena 12 kilometer op weg was, kwam hij tot zijn verbazing al de ruiter uit Florence tegen. Zo is het gekomen dat de grens tussen de gebieden van Florence en Siena is komen te liggen bij het dorpje Fonterutoli, 12 kilometer noordelijk van Siena. Daardoor is, aldus de legende, bijna de hele Chiantistreek onder het bewind van Florence gekomen. De zwarte haan, de gallo nero, is vervolgens het symbool van de Chianti-wijn geworden. De hoofdlijn van het verhaal heb ik van Rafael, voor de details heb ik op internet gekeken.

Terwijl Rafael en ik liepen te kletsen, haalde Johanna, even voor ons lopend, Margreet met haar dochter Thirza in. De dames vertelden dat Jeroen gisteren veilig thuis is aangekomen. Zo werd het een gezellige tocht vandaag! Na een pauze ging ieder in zijn of haar eigen tempo verder, Rafael alleen voorop, dan Johanna en ik, en Margreet en Thirza bleven nog even zitten onder het genot van een appeltje. Zo hoort het ook bij pelgrimeren, ieder moet vrij zijn het eigen tempo te kiezen en te zwijgen of te praten als het je uitkomt. Om half drie waren we na enig zoeken in ons hotel. Lekker de ramen opengezet en een dutje gedaan, het is hier maar iets boven de twintig graden vandaag. Helaas moesten de ramen weer dicht toen de buren gingen koken. De rook van het houtvuur uit de schoorsteen werd door de wind namelijk onze kamer binnengeblazen!

Over wijnverhalen gesproken, vorige week, in de etappe naar San Querico, ontmoetten we een Italiaanse man en een Finse vrouw, die samen gestart waren in Siena, nadat ze elkaar vorig jaar onderweg naar Santiago hadden leren kennen. De Italiaan attendeerde ons, terwijl we langs de berg Montalcino liepen, op de wijn die hier verbouwd wordt, de Brunello di Montalcino, een Italiaanse topwijn. Een Brunello heeft een verplichte rijping van vier jaar, en een Brunello Riserva zelfs van vijf jaar, zo vertelde hij. Hij tipte ons ook over de goedkopere soort, de Rosso di Montalcino. Wij hebben toen ‘s avonds in San Querico in een gezellig tentje een glas Brunello di Montalcino geproefd. Het was heerlijk, en extra leuk nadat we dat verhaal onderweg hadden gehoord!

Tot slot nog even over Chianti, Montefiascone, en de gebroken wijnfles in de trein van Rome naar huis in 1968 tijdens de schoolreis van klas vijf gymnasium. Heel aardig de reactie van mijn vriend Dick Kruyt, toen mijn klasgenoot, toen ik het een paar weken geleden had over de onvergetelijke odeur van Chianti tijdens die treinreis. Hij voegde een belangrijk detail in zijn reactie toe: het was een mandfles die brak. Het Italiaanse woord voor mandfles is fiasco. Als je de berg ziet waarop Montefiascone is gebouwd herken je met een beetje fantasie die vorm. Waarom heeft het woord fiasco nu eigenlijk ook een andere betekenis, die van mislukking? Mijn routeboek geeft het antwoord. In de achttiende eeuw was er in Florence een beroemde clown die met een mandfles allerlei goocheltrucs uithaalde. Op een keer mislukte de act, en uit woede smeet de man de fles kapot. Dit voorval zorgde ervoor, dat het woord fiasco ook de betekenis kreeg van mislukking. Zo is destijds in de trein van Rome naar huis de fiasco met Chianti onderweg een fiasco geworden, maar dan zonder Chianti :-)

Het is nog vier dagen lopen naar Rome.